Introductie

Een AI-use-case canvas is een gestructureerd hulpmiddel om kansen voor kunstmatige intelligentie binnen een organisatie te identificeren, beoordelen en prioriteren.
Het helpt teams om een abstract idee — “we willen iets met AI” — te vertalen naar een concreet, haalbaar en waardevol project.
Door strategische, technische en organisatorische factoren op één pagina samen te brengen, ontstaat een gedeeld begrip van waar, waarom en hoe AI waarde toevoegt.

Werking

Het AI-use-case canvas bouwt voort op design thinking- en businessmodel-methodieken.
Het doel is niet om direct een oplossing te ontwerpen, maar om de probleemruimte en de waardehypothese helder te krijgen.
Een effectief canvas bestaat uit acht bouwblokken:

1. Businessdoel

1. Wat is de strategische doelstelling?

2. Voorbeeld: kostenreductie, klanttevredenheid, snellere besluitvorming.

2. Probleem of kans

1. Welk concreet knelpunt of inefficiëntie wil je oplossen?

2. Voorbeeld: te veel handmatige rapportages, trage klantenservice, onvoorspelbare vraag.

3. Beschikbare data

1. Welke interne en externe databronnen zijn relevant, en hoe is de datakwaliteit?

2. Denk aan structuur, volledigheid, toegangsrechten en frequentie.

4. AI-aanpak of modeltype

1. Wat voor type AI past bij het probleem?

2. Bijvoorbeeld: classificatie, voorspelling, anomaliedetectie, NLP of generatieve AI.

5. Verwachte waarde / KPI’s

1. Hoe wordt succes gemeten?

2. Voorbeelden: foutreductie, doorlooptijdverkorting, hogere conversie, lagere churn.

6. Risico’s en beperkingen

1. Welke ethische, juridische of technische risico’s spelen een rol?

2. Denk aan bias, dataprivacy, uitlegbaarheid of afhankelijkheid van leveranciers.

7. Benodigde resources

1. Welke mensen, tools, infrastructuur en governance zijn vereist?

2. Inclusief data scientists, business stakeholders en IT-support.

8. Adoptie en change

1. Hoe wordt het gebruik van de oplossing geborgd in de organisatie?

2. Denk aan training, communicatie en procesaanpassing.

➡️ Het canvas dwingt tot interdisciplinair denken — van businesswaarde tot datafundament en ethiek.

Kenmerken

• Visueel en beknopt: één pagina met kerninzichten per use case.

• Toegankelijk: bruikbaar voor zowel business- als IT-teams.

• Meetbaar: koppelt doelen aan KPI’s en ROI-indicatoren.

• Herhaalbaar: toepasbaar voor meerdere use cases in portfolio’s.

• Governed: ondersteunt selectie binnen een AI-roadmap of strategy board.

• Ethisch ingebed: expliciet aandacht voor risico’s, fairness en privacy.

Toepassingen

1. Portfolioselectie voor AI-investeringen

Gebruik het canvas om meerdere AI-ideeën te vergelijken op waarde, haalbaarheid en risico.
➡️ Voordeel: objectieve prioritering binnen budget of strategie.

2. Projectdefinitie in AI-governance

Leg het canvas voor aan een AI Board of Ethics Committee als startpunt voor goedkeuring.
➡️ Voordeel: transparantie in doelen, data en verantwoordelijkheden.

3. Communicatie met stakeholders

Gebruik het canvas om niet-technische stakeholders te betrekken bij ontwerpbeslissingen.
➡️ Voordeel: gedeeld begrip van wat het project wél en níet beoogt.

4. Training en bewustwording

Laat teams het canvas invullen tijdens workshops of innovatiesessies.
➡️ Voordeel: versnelt AI-literacy en versterkt samenwerking tussen business en data.

Uitdagingen

• Te technisch ingestoken: canvas verwordt tot modelkeuze in plaats van businessdoel.

• Geen datavalidatie: aannames over datakwaliteit blijken onjuist.

• Gebrek aan eigenaarschap: onduidelijk wie verantwoordelijk is voor implementatie.

• Vage waardepropositie: onvoldoende kwantificering van impact.

• Gebrek aan follow-up: canvas wordt ingevuld, maar niet omgezet in actieplan.

Samenvatting

Een AI-use-case canvas maakt het mogelijk om ideeën systematisch te vertalen naar haalbare, waardevolle en verantwoorde AI-projecten.
Door strategische doelen, data, risico’s en waarde op één pagina te verbinden, wordt AI-ontwikkeling zakelijker, transparanter en beter te prioriteren.
Het canvas vormt zo de brug tussen visie en uitvoering — essentieel voor elke organisatie die AI duurzaam wil inzetten.

Bron: Blackbirds.ai — AI & Data Consultancy

‍